Waarom worden corticosteroïden voor zoveel uiteenlopende ziekten gebruikt?

Corticosteroïden zijn hormonen die in het lichaam zelf door de bijnierschors gemaakt worden. De bijnieren zijn kleine organen die in de buikholte op de nieren liggen. Corticosteroïden hebben in het lichaam tal van belangrijke functies. Toen ze als hormoonpreparaat in de handel kwamen werden ze als wondermiddel verwelkomd en bij vele uiteenlopende ziekten aangewend. Totdat bleek dat ze naast hun heilzame werking ook een aantal bijwerkingen hadden. Wat doen corticosteroïden precies?

Allereerst spelen ze een belangrijke rol bij de regeling van de vocht- en zouthuishouding van het lichaam. Mede hierdoor blijft de chemische samenstelling van het lichaam tamelijk constant.
Daarnaast zijn corticosteroïden indirect betrokken bij de voortplanting. Als de bijnieren teveel ofte weinig corticosteroïden maken kan dit oorzaak zijn van tijdelijke onvruchtbaarheid. Hetzelfde geldt trouwens voor stoornissen van andere hormoonklieren, zoals de schildklier en de hypofyse. Omdat corticosteroïden in belangrijke mate een allergische of ontstekingsreactie kunnen remmen, worden ze vaak als geneesmiddel gebruikt.

Als er een bacterie, virus, schimmel of een lichaamsvreemde stof het lichaam binnendringt, ontstaat er op de aangedane plaats een ontstekingsreactie. Op deze plek ontstaan roodheid, warmte, zwelling en pijn. Voor de persoon in kwestie zijn dit onaangename verschijnselen, maar ze hebben wel een belangrijke functie. De ontstekingsverschijnselen zorgen ervoor dat de binnendringers worden ingesloten en on schadelijk gemaakt. Het lichaam wordt zo verdedigd tegen binnendringende ziekteverwekkers. Als deze onschadelijk gemaakt zijn, verdwijnen de ontstekingsverschijnselen.

Soms veroorzaakt eén zwakke prikkel enorme ontstekingsverschijnselen en is het middel dus eigenlijk erger dan de kwaal. Bij mensen met een allergie is iets dergelijks het geval. Als zij in contact komen met de stof waarvoor zij overgevoelig zijn, ontstaat vaak een heftige reactie. Mensen met hooikoorts reageren onmiddellijk als ze bepaalde pollenkorrels inademen. Het slijmvlies genoemde coma, berucht vanwege de verhoogde kans op allerlei andere aandoeningen op latere leeftijd. Het hoge bloedsuikergehalte heeft vooral nadelige invloed op de bloedvaten, met name de kleinere bloedvaatjes. Hierdoor is er een grotere kans op een hartinfarct, maar ook op het achteruitgaan van het gezichtsvermogen en het optreden van nierfunctiestoornissen. De bloeddoorstroming naar de benen kan ook in gevaar komen, waardoor kleine wondjes aan de tenen minder gemakkelijk generen.

Een belangrijk deel van de genoemde complicaties,kan voorkomen worden door een goede regeling van de suikerziekte.