Hoe werken nieren

De nieren liggen tegen de achterwand van de buik, vlak onder het middenrif, ter weerszijden van de wervelkolom. Elke nier weegt circa 130 gr. Zij worden elk van bloed voorzien door een enkele slagader die van de aorta komt en zich in drie takken splitst. Daarnaast lopen de aders, die bijeenkomen en de nier ader vormen. Hierdoor verdwijnt het bloed in de onderste holle ader.

Urine wordt gevormd in de nieren en verzameld in het dunwandige, trechtervormige nierbekken (pyelum). Dit gaat over in de urineleider (ureter) waarvan de spierwand zich langzaam golvend samentrekt en zo de urine naar de blaas brengt. Hier wordt urine opgeslagen – een lA liter kan makkelijk worden vastgehouden. Bij urineren ontspant de nauwe sluitspier aan de basis van de blaas en de gladde spierwand trekt zich samen. Hoewel deze beweging onwillekeurig is, staat ze toch onder controle van de hersenschors.

Structuur van de nier

De nier is opgebouwd uit merg met daaromheen schors. De schors bevat honderdduizenden nierlichaampjes, die samen met de gedeeltelijk in het merg liggende kanaaltjes de nefronen of functionele eenheden van de nier vormen. Nierlichaampjes (glomeruli) zijn kleine kluwen haarvaten, gevormd uit de fijnste vertakkingen van de nierslagader. Deze lichaampjes worden omsloten door het kapsel van Bowman, gevormd uit het ronde, kelkvormige uiteinde van het nierbuisje. Na een korte, gedraaide weg loopt het buisje omlaag door het merg naar het nierbekken en draait terug naar de schors, waar het zich opnieuw kronkelt voordat het definitief afdaalt en uitkomt in een verzamelbuis, die eindigt in het nierbekken.

Functie van de nieren

De voornaamste functie van de nieren is het verwijderen van afvalproducten, met de vorming van urine. Dit geschiedt terwijl de hoeveelheid zout en water in het lichaam onder controle blijft evenals de lichte zuurgraad van de lichaamsvochten.

De stofwisseling produceert verschillende bijproducten, die dodelijk zijn als ze zich in weefsels konden ophopen. Ze worden door de als filters werkende nefronen verwijderd. Vanuit het bloed in de glomeruli sijpelt vocht in het kapsel van Bowman. Bloedcellen en grote eiwitmoleculen blijven in de haarvaten, omdat de gaatjes in de ‘filter’ te fijn zijn om deze door te laten. Het gefilterde vocht stroomt door het eerste deel van het nierbuisje, waarin circa 80% van het water en natrium opnieuw wordt geabsorbeerd door cellen van de wand en teruggaat naar de schors. Hier wordt, onder invloed van het hormoon aldosteron van de bijnieren, het resterende natrium verwijderd en scheiden de wandcellen op hun beurt waterstoffen af.

Het gevormde zure vocht gaat naar de verzamel buisjes die, gestimuleerd door het antidiuretisch hormoon (adh, afgescheiden door de achterkwab van het hersenaanhangsel), bijna al het overgebleven water opnemen. Urine, nu zuur en sterk geconcentreerd, loopt in het nierbekken en gaat via de urineleider naar de blaas. De nieren die meer dan 1 liter bloed per minuut ontvangen – filtreren via de glomeruli elke minuut 120 ml vocht. Ze zijn zeer doelmatig voor het vasthouden van water, want slechts 1 ml wordt urine. Het is precies de minimum hoeveelheid die nodig is om uit het lichaam te verwijderen afvalproducten op te lossen.