Medische termen en afkortingen: S

Bekijk hier alle Medische termen en afkortingen

Salicylzuur is één van de componenten van het overbekende aspirientje, dat bestaat uit acetylsalicylzuur.

Saliva (speeksel) is een enigszins alkalisch mengsel van waterig slijm dat wordt afgescheiden door de speekselklieren in de mond. Speeksel speelt een belangrijke rol bij het vochtig houden van de mond, zachter maken van voedsel, de smaak en het verteren van koolhydraten.

Salmonellen zijn bacteriën van het type dat voornamelijk in verband wordt gebracht met diverse soorten van voedselvergiftiging, maar die ook tyfus en paratyfus kunnen veroorzaken.

Een salvage-behandeling is een laatste poging om een kwaadaardig proces te behandelen, nadat voorafgaande pogingen hebben gefaald; meestal betreft het een chirurgische behandeling.

Een samengestelde of open breuk is een botbreuk waarbij het bot door de huid steekt.

De term ‘samenwerkende machtsverhouding (collective power structure)’ wordt door psychologen gebruikt en beschrijft een orde waarin de volwassen leden van een normaal gezin de grote beslissingen nemen en het met elkaar eens zijn wat betreft de verhoudingen.

Een sarcoom is een kwaadaardig gezwel dat voorkomt in bindweefsel.

Een sarcosoom is een kwaadaardig gezwel met een verwoestende uitwerking.

Scabies (schurft) is een besmettelijke jeuk die wordt veroorzaakt door een mijt, en wordt gekenmerkt door hevige jeuk en beschadigingen van de huid door het krabben.

Scafoïd is een andere naam voor het navicular. Dit is een van de acht carpale beenderen van de pols (de enkel heeft overigens ook een navicular). Dit bot wordt zo genoemd omdat de vorm lijkt op die van een zeilboot.

De scalp is het deel van het hoofd (huid en weefsels) dat normaal gesproken is bedekt met haar.

Scheenbeen is een andere naam voor tibia. Het is ook een veelgebruikte term om het voorste deel van het onderbeen mee aan te duiden (het gedeelte tussen de knie en de voet).

Scheurbuik is een ziekte die wordt veroorzaakt door een tekort aan vitamine C in het voedsel en wordt gekenmerkt door sponsachtig tandvlees, loszittende tanden en kiezen en bloedingen in de huid en slijmvliezen.

Schizofrenie is een ernstige geestelijke stoornis die langer dan zes maanden duurt en wordt gekenmerkt door waanideeën en/of auditieve hallucinaties.

Scirrheus betekent hard en vezelachtig. Deze medische term wordt vooral gebruikt bij tumoren.

Scoliose is een aandoening van de ruggengraat die wordt gekenmerkt door een abnormale, zijdelingse verkromming.

Sebum is de olieachtige afscheiding van de talgklieren van de huid die vermengd met zweet de huid tegen uitdrogen beschermt en bacteriën tot op zekere hoogte doodt.

Secretie is de productie en afscheiding van chemische stoffen door een cel, klier of orgaan, zoals enzymen of hormonen, die nodig zijn voor de stofwisselingsprocessen in het lichaam.

Secretine is een hormoon dat wordt geproduceerd door de bekleding van de ingewanden en dat helpt bij het verteren van voedsel.

Een sedativum is een kalmerend middel.

Septikemie is de aanwezigheid van bacteriën en giftige stoffen in het bloed, die het lichaam helemaal kunnen infecteren en aantasten.

Een septum is een dunne wand tussen twee lichaamsholten.

Een septumdeviatie is een aandoening waarbij het neustussenschot naar rechts of links is verschoven.

Sequelae (nasleep) is de term die wordt gebruikt voor de complicaties die het gevolg zijn van een ziekte, stoornis of verwonding.

Serotonine is een prikkeloverdrager die behoort tot een groep van mengsels die catecholaminen worden genoemd.

Serum, ook bloedplasma genoemd, is een dunne, waterachtige vloeistof die de sereuze vliezen vochtig houdt. Serum is ook de vloeistof die overblijft nadat de bloedcellen en andere lichaampjes uit het bloed zijn verwijderd.

Sesamoïde is de anatomische term voor de vorm van een sesamzaadje.

Een sfygmomanometer is een instrument voor het opmeten van de bloeddruk. Het bestaat uit een manchet en een apparaat om te meten. Er zijn drie soorten bloeddrukmeters: aneroïde, kwik en elektronisch.

Shock is een toestand die ontstaat door acute te geringe bloedtoevoer naar de weefsels door ondervulling van het slagaderlijk systeem. Het kan levensbedreigend zijn.

Sikkelcel-anemie is een ernstige, erfelijke, langdurige en ongeneeslijke bloedziekte die het op de rode bloedcellen heeft gemunt.

Een sinus is een holte in een bot of orgaan. De aangezichtsholten bijvoorbeeld bestaan uit een aantal sinusholten. Sinusitis is een ontsteking van de vliezen en weefsels die de bijholten bedekken.

Het skelet is het raamwerk van de menselijke anatomie; het ondersteunt het lichaam en beschermt de inwendige organen. Het skelet bestaat uit tweehonderd en zes botten, waarvan de helft zich bevindt in de handen en voeten.

Smegma is een dikke, witte, kaasachtige afscheiding die zich ophoopt tussen de schaamlippen en onder de voorhuid.

SOA is de medische afkorting voor sexueel overdraagbare aandoeningen. Het zijn besmettelijke ziekten die meestal veroorzaakt worden door sexueel contact of genitaal contact.

Somatisch is de term die naar het lichaam verwijst.

Somatotropine is een groeibeïnvloedend hormoon dat wordt geproduceerd door de hypofyse.

Somnambulisme is de medische term voor slaapwandelen.

Een spasme is een onwillekeurige samentrekking van een spier of meerdere spieren die plotseling opkomt, zoals bij een toeval of een stuip.

Spastische verlamming wordt gekenmerkt door een ontbreken van spiercontrole en een gedeeltelijke verlamming die wordt veroorzaakt door een hersendefect tijdens of kort na de geboorte.

Een spatader is een gedraaide en verwijde ader die abnormaal is opgezet. Deze aandoening komt vooral voor in de benen bij vrouwen.

Spec (specimen) is de medische afkorting voor: soort.

Een specimen is een klein monster dat wordt afgenomen voor onderzoek, zoals een urinespecimen voor urineonderzoek.

Sperma is de combinatie van zaad- en prostaatvocht en zaadcellen die tijdens de geslachtsgemeenschap via de penis wordt uitgestort.

Een spermatozoön is een zaadcel. Een normale zaadlozing bevat tussen de 300 en 500 miljoen zaadcellen.

Een sphincter is een sluitspier die rond van vorm is en rondom een natuurlijke opening ligt. De sluitspier sluit de opening.

De extensor digitorum brevis manus is een korte strekspier in de vinger. Omdat hij voor het eerst beschreven werd door de Franse anatoom Samuel Pozzi (1846-1918) wordt hij soms ook wel de spier van Pozzi genoemd. Hij wordt geinserreerd door de musculus interosseous posterior met vertakkingen van de nervus radialis.

Spierdystrofie is een groep erfelijke ziekten die wordt gekenmerkt door een afbraak van de spieren zonder dat daarbij het zenuwweefsel wordt afgebroken.

Spieren zijn weefsels die voornamelijk bestaan uit samentrekkende cellen die een beweging in het lichaam kunnen veroorzaken. Het spierlichaam is samengesteld uit drie soorten spierweefsel: dwarsgestreepte, gladde en cardiale spieren.

Het menselijk lichaam heeft meer dan 650 spieren die zijn verankerd aan het skelet en die genoeg trekkracht leveren om te bewegen.

Het spijsverteringskanaal is het buisvormige kanaal dat loopt van de mond tot de anus.

Het spijsverteringsstelsel verwerkt voedsel en breekt het af tot bruikbare eiwitten, koolhydraten, mineralen, vetten en andere stoffen. Deze stoffen worden daarna afgegeven aan de bloedsomloop zodat ze kunnen worden gebruikt door het lichaam.

Spina bifida is een aangeboren, relatief veel voorkomende aandoening waarbij de wervelkolom gespleten is doordat de bogen van een paar wervels niet gesloten zijn (in de volksmond heet het een open ruggetje).

Een spore is een ronde of ovale structuur die besloten ligt in een taai omhulsel. Bepaalde micro-organismen nemen deze vorm in vijandige omstandigheden aan. Op deze manier zijn ze heel moeilijk te vernietigen.

Spruw is een infectie van het mondslijmvlies, veroorzaakt door een schimmelachtige bacterie.

Sputum is de medische term voor afscheidingsprodukten van slijmvlies die worden opgehoest uit de longen en naar buiten komen via de mond.

Een sputumanalyse is een analyse van afscheidingsprodukten van slijmvlies die worden opgehoest uit de longen en naar buiten komen via de mond. Tijdens de analyse wordt gekeken naar de aanwezigheid van een ziekte.

In de medische wereld verwijst de term stadium, of fase, naar een periode in de voortgang van een ziekte of proces.

Een stamcel is een ongedifferentieerde cel waaruit zich specifieke cellen ontwikkelen.

Stase is de vermindering of het stoppen van een stroom door een belemmering in de doorgang.

Een steenpuist is een ontstoken en met pus gevulde plek op de huid. Gewoonlijk is een ontstoken haarzakje de oorzaak van een steenpuist.

Een stenose is een vernauwing van een kanaal of opening in het lichaam door het samengroeien van materiaal in de lumen of door het dikker worden van de wand.

Sterilisatie is het proces van het ongeschikt maken voor voortplanting. Het kan ook verwijzen naar het behandelen van materiaal zodat er geen micro-organismen in leven blijven (bijvoorbeeld het steriliseren van chirurgische instrumenten).

Steriliteit heeft twee betekenissen, namelijk het onvermogen om nakomelingen voort te brengen of het vrij zijn van bacillen.

Steroïden zijn synthetische hormonen die oplosbaar zijn in lipiden. Zij gaan door de celmembranen van de doelcel en beïnvloeden de celactiviteit door bepaalde genen te manipuleren.

De stethoscoop, in 1810 door de Franse arts Rene Laennec ontwikkeld, is een instrument waarmee geluiden die door het lichaam worden geproduceerd, opgevangen en bestudeerd.

Een stimulansen is een medicament met een opwekkende werking op elke activiteit van het lichaam.

Stoelgang is een andere term voor ontlasting.

Stoma betekent mond of opening.

Stomatitis is de medische term voor ontsteking van het mondslijmvlies.

Stralingstherapie is de behandeling van kanker en soms ook andere ziekten met behulp van röntgenstralen of andere bronnen van radioactiviteit.

Stralingstherapie is de behandeling van kanker en soms ook andere ziekten met behulp van röntgenstralen of andere bronnen van radioactiviteit.

Striatus is de Latijnse term voor gestreept of met strepen.

Stridor is iedere door vernauwing van de hogere of lagere luchtwegen teweeggebrachte, hoorbare ademhaling; meestal een piepend of gierend geluid.

Een striem is een gezwollen, rode streep op de huid.

Stroma is het steunweefsel van een orgaan.

Een stupor is een staat van verdoving of de sterke vermindering of totale opheffing van de geestelijke functies gepaard met onbeweeglijkheid van het lichaam.

Een stylus is een stift, bestaande uit vet, waarin geneesmiddelen zijn verwerkt.

Subcostaal is de anatomische term voor onder de ribben.

Subcutaan is de medische term voor onder de huid.

Een subcutane injectie is de medische term voor een injectie onder de subcutane laag van de huid, in de bovenarm, het dijbeen of de buik.

Een subduraal hematoom is een gezwel onder de dura in de hersenen als gevolg van bloed in het weefsel of een holte.

Sublinguaal is de medische term voor onder de tong.

Subluxatie is een onvolledige ontwrichting van een gewricht (de kop is niet uit de kom).

Sulcus is een anatomische term voor groef of gleuf.

Supinatie is het zodanig draaien van de onderarm dat de handpalm naar boven wijst.

Met de supine of dorale positie wordt bedoeld de houding waarbij men op de rug ligt en naar boven kijkt, zonder steun voor hoofd en schouders.

Een suspensie is een poeder dat in een vloeistof of gas zwevend blijft. Het kan ook verwijzen naar de houding waarin iemand die lijdt aan een aandoening van de wervelkolom wordt gehangen (hangend aan de schouders en de kin om de wervelkolom te ontlasten of te rekken).

Syfilis is een ernstige, besmettelijke geslachtsziekte die wordt overgedragen door direct seksueel contact of via de placenta (van moeder op foetus). Deze ziekte wordt veroorzaakt door het micro-organisme Treponema pallidum en doorloopt drie fasen, van huidbeschadigingen tot aan de aantasting van het centrale zenuwstelsel en andere organen in het lichaam.

De Sylvius-groeve wordt ook wel sulcus lateralis genoemd. Het is een diepe hersengroeve tussen de lobus temporalis (onder) en de lobus frontalis en lobus parientalis (boven).

Symfyse is de anatomische term voor samengroeien, bijvoorbeeld van twee beenderen.

Een sympathicolyticum is een geneesmiddel met een remmende invloed op de werking van de nervus sympathicus.

Het sympatisch zenuwstelsel heeft een serie zenuwen die zich vertakken uit het ruggenmerg tussen de eerste borstwervel en de tweede lendenwervel. Deze zenuwvezels , ook wel de grensstreng genoemd, zorgt voor het verzendenm ontvangen en verwerken van zenuwprikkels. Alle spieren en organen van het lichaam zijn voor hun functioneren afhankelijk van deze zenuwprikkels. Drie systemen werken samen om de functie van het zenuwstelsel uit te voeren: het centraal, perifeer en autonoom zenuwstelsel.

Syncope is de medische term voor flauwvallen.

Een syndroom is een complex van symptomen, de bij een ziektebeeld behorende combinatie van ziekteverschijnselsen, die als een eenheid kan worden opgevat.

Het syndroom van Down (mongolisme) is een afwijking waarbij het 21ste chromosomenpaar bestaat uit drie chromosomen. Kenmerken zijn o.a.: klein rond hoofd, lage wenkbrauwboog, hoog verhemelte, grote tong, slappe gewrichten, abnormale handlijnen. Deze aandoening komt 1 op de 600-650 levende geboorten voor. Bij bevallingen door vrouwen van 40 jaar en ouder is deze verhouding 1 op de 80.

Het syndroom van Guillain-Barré is een vorm van neuropathie met een slappe verlamming van benen, armen, romp en aangezicht.

Het syndroom van Korsakoff is een syndroom, gekenmerkt door geheugenverlies en oriëntatiestoornissen. Het is vaak het gevolg van chronisch alcoholmisbruik. Het syndroom is vernoemd naar de Russische neurollog Sergei Korsakoff (1854-1900).

Het syndroom van Reye is een ziekte van de hersenen en andere organen bij kinderen en pubers. De oorzaak is niet bekend maar de ziekte openbaart zich gewoonlijk na een virusinfectie.

Synergie is een wederzijdse versterking of samenwerking van bijvoorbeeld spieren of geneesmiddelen.

Het synoviale vlies bedekt holten en peesscheden en scheidt synovia af, een heldere, dikke, smerende vloeistof.

Synoviale vloeistof is een heldere, kleverige vloeistof die wordt afgescheiden door de synoviale membranen en die dient als een smeermiddel voor veel gewrichten, slijmbeurzen en pezen.

Synoviale vloeistof is een heldere, taaie vloeistof die wordt afgescheiden door de synoviale membranen en die dient als een smeermiddel voor veel gewrichten, slijmbeurzen en pezen.

Systemisch is de medische term voor iets wat van invloed is op het gehele lichaam in plaats van op een bepaald gedeelte ervan.

Systole is het samentrekken van de hartspier.