Manie

Manie is een ziekelijke geestestoestand die gepaard gaat met opgewondenheid, geprikkeldheid en verwardheid.

Een manie doet zich vooral voor als onderdeel van een geestelijke stoornis, de manisch-de-pressieve psychose, waarbij de patiënt enige maanden in een opgewonden (manische) toestand verkeert, waarna hetzij herstel, hetzij omslag naar een gedrukte stemming (depressie) optreedt. De oorzaak van dergelijke manieën is onbekend. Men vermoedt dat er sprake is van een stoornis in een van de vele scheikundige mechanismen die een rol spelen bij de werking van de hersenen.

Manieën kunnen ook voorkomen als begeleidend verschijnsel van een hersenstoornis zoals een kneuzing, gezwel, slagaderverkalking van de hersenvaten, ontsteking (encefalitis), vergiftiging en verslaving (lsd, opium, alcohol).

De manie is gekenmerkt door overmatige beweeglijkheid, ondernemingslust, dadendrang, snel en oppervlakkig denken, uitbundige vrolijkheid, zonder dat de patiënt werkelijk tot iets in staat is. De manische stemming kan meer dan eens voor korte tijd worden onderbroken door gedrukte stemmingswisselingen waarbij de patiënt zich diep ongelukkig voelt. Deze kortdurende doorbraken van angst en verdriet worden gezien als bewijs dat de toestand in wezen omgekeerd is aan de meestal snel weer intredende opgewektheid die een soort dekmantel is van een dieper liggend gevoel van onmacht en uitzichtloosheid.

De manie gaat gepaard met het gevoel tot alles in staat te zijn en soms met grootheidswaan, vooral omtrent rijkdom, macht en lichamelijke kracht.

Er zijn duidelijke stoornissen in het kritisch vermogen ten aanzien van de eigen mogelijkheden. Soms gaan deze gepaard met koopdrang, versterkt seksueel gedrag of alcoholmisbruik.

Deze zgn. gedachtenvlucht kan leiden tot verwardheid, dwz. niet meer weten wat men doet (verwarde manie). Soms treedt er juist in plaats van ontremming een sterke geremdheid op waardoor de patiënt met zijn gedachten lijkt vastgelopen, verlamd lijkt door angst voor het leven (manische stupor). Indien de manische verschijnselen niet al te uitgesproken zijn, spreekt men van hypomanie. Deze minder ernstige vorm komt veel vaker voor dan de ten volle ontwikkelde manie als geestelijke stoornis (manisch-depressieve psychose).

Bij de behandeling wordt sinds enige tijd succes geboekt met de toepassing van lithiumcarbonaat (zie Lithium), dat bij vele manische ziektebeelden binnen een a twee weken een gunstige uitwerking heeft, maar ook daarna langdurig moet worden ingenomen om herhalingen te voorkomen.