Dwangneurose

Dwangneurose is een vorm van geestelijke stoornis (neurose), die wordt gekenmerkt door het optreden van hinderlijke dwangdenk-beelden die zich onweerstaanbaar aan de persoonlijkheid opdringen. Een neurose is een geestelijke stoornis, veroorzaakt door een onopgeloste, veelal onbewuste, uit de kindertijd of jeugd stammende emotionele conflictsituatie. Bij een dwangneurose uit zich deze innerlijke gevoelsstrijd in de vorm van gedragingen die voor de persoon onbedwingbaar lijken. Er wordt dwangmatig een activiteit uitgevoerd en de betrokkene kan die niet achterwege laten op straffe van een sterk onlustgevoel dat nauw verwant of gelijk is aan angst. Hij voert de dwanghandeling niet alleen tegen zijn wil uit maar deze valt ook buiten de gewoonten die gangbaar zijn in de maatschappelijke groep waartoe de lijder behoort.

Dwangneurose

Een dwanghandeling kan zijn: een stoornis in gewenst gedrag (bijvoorbeeld een overdadige wasdrang) maar ook een stoornis in het denken (bijvoorbeeld vloekdwang: na elke zin een vloek moeten lanceren, al of niet hoorbaar). Dwangverschijnselen kunnen in twee vormen optreden: op zichzelf staande en met andere (dwang)handelingen gecombineerde. De op zichzelf staande vorm is bijvoorbeeld die waarbij de patiënt altijd traptreden telt. terwijl er in andere situaties geen dwangverschijnselen aantoonbaar zijn. De andere vorm bestaat meestal uit een reeks kettingreacties: op de ene dwanghandeling volgt een andere en soms leidt dat tot uren durend ceremonieel. Ook bestaat er nog een vorm die niet wordt gekenmerkt door speciale verschijnselen, maar waarbij de patiënt wel alles wat hij doet dwangmatig precies uitvoert. Zo iemand maakt van zijn leven als het ware een eeuwigdurende stiptheidsactie. Oorzaken. Omtrent de reeks van oorzaken die tot een dwangneurose bij volwassenen kunnen leiden bestaat nog onvoldoende studiemateriaal.

De volgende factoren kunnen in ieder geval een belangrijke rol spelen.

1. Aanleg. Er zijn aanwijzingen dat een bepaalde groep mensen een in aanleg gegeven voorkeur heeft om in moeilijke omstandigheden, bij sterke psychische belasting, te reageren met een dwangverschijnsel. Dit kan overigens een verschijnsel van voorbijgaande aard zijn: kleuters bijvoorbeeld, die nog moeten leren hun gevoelens afdoende te beheersen, knipperen vaak met de ogen in situaties waarin onaangename gevoelens moeten worden verborgen voor de buitenwereld. In sommige families komt dit vaker voor dan in andere.

2.Verbreken van het verband tussen gevoel en gedrag. De betrokkene heeft in emotionele situaties de neiging om het gevoel los te koppelen van het erbij behorende gedrag. Een bekend komisch voorbeeld is het verhaal over de man die ’s avonds uit zijn bed wordt gebeld voor een telegram waarin hem de dood van zijn compagnon wordt gemeld. Hij leest het, legt het naast zich neer op het nachtkastje en zegt dan tegen zijn vrouw: ‘Wat zal ik morgen schrikken als ik dat telegram lees.’ Het is duidelijk dat deze loskoppeling van het gevoel kan dienen als afweer tegen de ernst van een situatie en dat deze ‘oplossing’ gemakkelijk dwangmatig kan worden. Vele mensen met een dwangneurose zijn wat men wel noemt ‘koude kikkers’, onbewogen van aard.

3.Gerichtheid op de zindelijkheid, dwz. de voorkeur om in moeilijke situaties gedragspatronen te vertonen die dateren uit de periode van het aanleren van zindelijkheid uit de prille jeugd. Voorbeelden: het niet kunnen uitscheiden van de ontlasting en het overwaarderen daarvan als prestatie, leidt tot karaktertrekken als koppigheid en gierigheid. De arts (psycho-analyticus) spreekt in zo’n geval van anale trekken (samenhangend met de anus, de aarsopening).

4.Geremde gevoelsontwikkeling. Bij een onvermogen om tijdens het zindelijk leren worden op de kinderleeftijd emotionele conflictsituaties op te lossen kan een remming ontstaan in de gevoelsontwikkeling. Dat onvermogen ontstaat doordat de geestelijke draagkracht de geestelijke belasting niet aankan. Als voorbeeld van een geringe draagkracht kan een verminderde intelligentie worden genoemd. Voorbeelden van een te zware geestelijke belasting zijn ziekteen langdurige afwezigheid van moeder of vader.

5.Overbelasting. Een tijdens de volwassenheid optredende geestelijke of lichamelijke overbelasting (‘stress’) kan onopgeloste conflicten uit de eerste levensjaren oproepen in het gevoelsleven. die zich uiten in een dwangneurose.

Dwangneurose Behandeling.

Zoals bij elke neurotische stoornis is de keuze van de behandelingstechniek niet alleen afhankelijk van het neurotische verschijnsel maar ook van het ‘nog gezonde stuk van de persoonlijkheid’, dat kan dienen als bondgenoot van de behandelende arts (psychiater). Sommige dwangneurosen zijn bijzonder hardnekkig, andere zijn van voorbijgaande aard. De verschijnselen kunnen sterk wisselen. De laatste tijd probeert men dwangneurosen te genezen door alleen het dwangneurotische verschijnsel als slechte gewoonte te behandelen. Op grond van leertheoretische veronderstellingen probeert men dan het verschijnsel te behandelen zonder zich te bekommeren om het ontstaan van de verschijnselen, de beweegredenen (motieven) ervoor en de rol ervan. Die methode heet gedragstherapie. In sommige gevallen zijn hiermee goede resultaten bereikt.


Relevante artikelen

Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.



Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips