Bloedplaatjes (trombocyten)

De trombocyten (trombocytus) zijn platte cellen zonder kern, met een diameter van 1 tot 4 micrometer, die in het rode beenmerg gevormd worden. Als, ten gevolge van een verwonding, een bloedvat opengaat, dan verzamelen de trombocyten zich aan de randen van het bloedvat en vormen een prop, die de opening afsluit (trombocytenaggregatie).

bloedplaatjes

Als er sprake is van een grotere verwonding, dan worden, ten gevolge van het inwerken van de lucht op de cellen, stollingsstoffen afgegeven. Deze zetten het in het bloedplasma voorkomende eiwit protrombine om in trombine. Een tweede eiwit, het fibrinogeen, wordt met behulp van trombine in fibrine omgezet. Deze fibrine vormt een net van dunne draden, waarin trombocyten en bloedbestanddelen gevangen worden. Door het samentrekken van de draden wordt de wond vervolgens gedicht.

Bloedplaatjes zijn minuscule celletjes die worden geactiveerd wanneer bloedstolling of herstel van een bloedvat noodzakelijk is. Hoewel ze vaak cellen worden genoemd, zijn het eigenlijk brokstukken van andere cellen uit het rode beenmerg. Ze zijn veel kleiner dan de rode bloedcellen. Een druppel bloed bevat ongeveer 15 miljoen bloedplaatjes. Als een bloedvat is gescheurd stromen de bloedplaatjes naar dat vat en zwellen op tot onregelmatig gevormde brokjes die kleverig worden en in de scheur een prop vormen. Die werkt als een stop op de afvoer. Als de scheur te groot is voor de bloedplaatjes, geven ze door de aanmaak van het hormoon serotonine signalen af die bloedstolling op gang brengt. Serotonine zet de bloedvaten aan tot samentrekking waardoor de bloedtoevoer vermindert.

Eigenlijk betekent stolling dat het oplosbare plasma-eiwit fibrinogeen verandert in een onoplosbaar, draderig eiwit dat fibrine wordt genoemd. Dit is een ingewikkeld proces waarbij tientallen andere factoren zijn betrokken. De fibrine-vezels vormen een dicht netwerk om de bloedcellen en trekken dan samen waardoor er serum, een heldere, gele vloeistof, vrijkomt en er een stevige prop wordt gevormd. Hierdoor stopt het bloeden en is er meteen een bouwsteiger waarop nieuw weefsel kan worden gemaakt.

De bekendste stollingsziekte is hemofilie. Dit is een erfelijke aandoening die alleen bij mannen voorkomt, hoewel vrouwen drager kunnen zijn en zo de ziekte aan hun zoon kunnen doorgeven. Het is een betrekkelijk zeldzame ziekte die ongeveer 1 op de 10.000 jongens treft. Bij hemofiliepatiënten ontbreekt het eiwitplasma anti-hemofilie gluboline dat één van de stollingsfactoren is. Zelfs een kleine val of botsing kan dan leiden tot hevige bloedingen. Tegenwoordig kunnen hemofiliepatiënten een redelijk normaal leven leiden dankzij de bloedtransfusies en injecties met de ontbrekende factor die aan bloedplasma wordt onttrokken.