Tetanus

Tetanus is een acute infectieziekte veroorzaakt door de tetanusbacil Clostridium tetani. Tetanus dient niet verward te worden met tetanie. Uit iedere wond die door de tetanusbacil benut wordt als toegang tot het lichaam kan tetanus ontstaan. Hoe dieper de bacillen doordringen, des te ernstiger is hun effect, omdat tetanusbacillen zich vooral gemakkelijk vermenigvuldigen in zuurstofarm weefsel. Is de bacil eenmaal in het lichaam, dan vermenigvuldigt hij zich en produceert een sterk gif (toxine). Dit toxine veroorzaakt een ontsteking en prikkeling van de ruggenmergzenuwen. De eerste symptomen kunnen al na 4 dagen optreden, maar ook pas na een maand; meestal echter binnen een week. De ervaring leert dat hoe later tetanus uitbreekt, des te lichter het ziekteverloop is.

De symptomen zijn de volgende: meer of minder heftige spierkramp, veroorzaakt door de zenuwontsteking; krampachtige spanning van de kaakspieren (kaakklem, trismus) waarbij de tanden ontbloot worden en een krampachtige lach verschijnt (risus sardonicus); het lichaam buigt zich stijf voorwaarts of achterwaarts. Op de minste prikkeling volgen vaak pijnlijke, uitputtende krampen. Het bewustzijn blijft helder. Wanneer borstspieren en middenrif worden aangetast kan ademnood ontstaan.

Behandeling: dankzij moderne geneesmiddelen is in het algemeen een goede behandeling mogelijk bij meer dan de helft van de patiënten. Voorgeschreven wordt onder andere tetanus-antitoxine (een immuniserings-serum (zie serum, immuniteit)). De zieke moet onder voortdurende controle blijven, het grote aantal mogelijke complicaties maakt vaak een direct ingrijpen noodzakelijk (bijvoorbeeld openen van de luchtpijp, kunstmatige ademhaling). Een tetanuspatiënt hoort dus in ieder geval opgenomen te worden in een goed geoutilleerde kliniek. Tegenwoordig is het gevaar van tetanus in de westerse landen minder groot dan vroeger; inentingen tegen tetanus zijn ter preventie gebruikelijk (zie inentingskalender).