Gebroken botten

Een fractuur kan een breuk zijn in een bot, kraakbeen, tand of ander onbuigzaam lichaamsweefsel. Een fractuur kan open of gesloten zijn. Bij een gesloten fractuur blijft de huid intact, maar bij een open fractuur steekt het bot door de huid heen. Ook kan een fractuur/ontwrichting worden opgelopen als het bot breekt en het aangrenzende gewricht wordt ontwricht.

Een botbreuk is pijnlijk en maakt het bewegen van het geblesseerde lichaamsdeel moeilijk zo niet onmogelijk. Soms vermindert het beschermingsmechanisme van het lichaam de pijn direct nadat de blessure is ontstaan, maar de pijn zal dan geleidelijk erger worden. Ook ontstaan er op de plaats van de verwonding zwellingen en blauwe plekken. Bij sommige minder ernstige blessures kan de persoon het betreffende lichaamsdeel nog wel bewegen, dus ga er nooit van uit dat er geen bot kan zijn gebroken als iemand het geblesseerde lichaamsdeel nog kan bewegen.

Er moet direct medische hulp worden gezocht. Laat de patiënt rustig liggen, houd bloedingen in de gaten en verbind wonden. Als het absoluut noodzakelijk is de patiënt te verplaatsen voordat er medische hulp is gekomen, moet het geblesseerde lichaamsdeel worden gespalkt zodat dit niet kan bewegen. In het ziekenhuis moeten er röntgenfoto’s worden gemaakt om de aard en ernst van de verwonding te kunnen vaststellen. Als het bot mooi is gebroken, dus niet is verschoven, kan het in het gips worden gezet. Is het bot echter wel verschoven, dan moet het eerst op zijn plaats worden gezet alvorens er gips mag worden aangebracht. Soms zal er operatief worden ingegrepen om de gebroken botten op hun plaats te zetten en te fixeren.

Een enkel kan aan beide kanten breken, waarbij vaak een of meer enkelbanden scheuren zodat het enkelgewricht niet meer stabiel is. Dergelijke blessures zijn direct zeer pijnlijk en gevoelig op de plaats van de verwonding; er is een kloppend gevoel aan de binnen- of buitenkant van de enkel, direct na de blessure of iets later ontstaat er een blauwe plek en de enkel en voet zwellen op. Het duwen van de enkel in de richting van de pijn maakt het gewricht enigszins losser.

De behandeling bestaat uit directe, medische hulp. De voorschriften van de arts kunnen zijn: rust, ijs, drukverband en been omhoog. De genezing kan van zes weken tot zelfs twaalf maanden duren, afhankelijk van de ernst van de blessure en of er operatief is ingegrepen. Nadat het gips is verwijderd, kan fysiotherapie nodig zijn. Als men te snel weer begint, kan de genezing langer gaan duren en wordt de kans groter dat de enkel weer geblesseerd raakt.

Een gebroken rib is een volledige of onvolledige breuk van een van de twaalf ribben aan een van de zijden van het lichaam. De meeste gebroken ribben gaan gepaard met verrekte of gescheurde spieren, pezen en banden tussen de ribben. Een gebroken rib is zeer pijnlijk, gevoelig bij aanraken, buikpijn als de gebroken rib zich onder het middenrif bevindt, erge pijn in de borst bij niezen, hoesten of diep ademhalen en zwellingen en blauwe plekken op de plaats van de gebroken rib. Ook kunt u het gevoel hebben alsof u door ‘een tank bent overreden’.

Gebroken ribben moeten door een arts worden behandeld. Bij ongecompliceerde gebroken ribben wordt er gedurende vier tot zes weken een steunverband aangebracht dat de pijn vermindert. Als er bij een gebroken rib ook een long, de lever of de milt is beschadigd, moet de patiënt direct worden opgenomen en kan operatief ingrijpen noodzakelijk zijn om de blessure te behandelen.

Een gebroken scheenbeen is een volledige of onvolledige breuk in een van de twee grote botten van het been tussen de knie en de enkel. Symptomen zijn een hevige pijn in het been op het moment van breken, opzwellen van het zachte weefsel rondom de breuk, gevoelig bij aanraken en een verdoofd en koud gevoel in het been of de voet als gevolg van een gestoorde bloedtoevoer. Ook kan de vorm van het been duidelijk anders zijn als de fractuur volledig is en er stukjes van het bot af zijn.

Een gebroken scheenbeen moet direct door een arts worden behandeld. Ondertussen moet de patiënt warm worden gehouden met dekens om te voorkomen dat hij of zij in een shock raakt. Snij indien mogelijk kleding los, maar beweeg het been hierbij niet. De arts zal de gebroken botten zetten, waarbij eventueel operatief wordt ingegrepen als de huid op de plaats van de breuk is beschadigd. Soms worden de gebroken botten door middel van schroeven aan elkaar gezet. Nadat er gips rond het been is aangebracht, moet het been onbeweeglijk worden gemaakt door de knie en de enkel vast te zetten. Over het algemeen vergt het herstel van een gebroken scheenbeen zes tot acht weken. Zodra het gips of ander ondersteunend materiaal is verwijderd, moet er worden begonnen met therapie.