Feochromocytoom

Een feochromocytoom is een gezwel van de cellen die de stresshormonen adrenaline, noradrenaline en dopamine produceren. Deze cellen bevinden zich in het bijniermerg en op schakel plaatsen in het vegetatieve zenuwstelsel, dat als een streng langs de achterkant van de borst en buikholte verloopt.

Het vrijkomen van de hormonen wordt geregeld via een terugkoppelings mechanisme. Dit regelsysteem is echter bij een feochromocytoom niet meer intact. Er ontstaat daarom óf een voortdurende overproduktie óf een schoksgewijs verlopende uitstorting. Omdat adrenaline, noradrenaline en dopamine het hart opjagen, gaat ook de bloeddruk omhoog.

Wat is de oorzaak van een feochromocytoom?

Evenals bij de meeste andere gezwellen, is de oorzaak nog niet precies bekend. Het feit dat ongeveer 10 procent van de gevallen familiair voorkomt, voedt de veronderstelling dat ten minste bij een deel van de tumoren sprake is van een erfelijke ‘aanleg’. Tegelijkertijd is er soms kanker van de schildklier.

Van belang is dat er in ongeveer 10 procent van de gevallen sprake is van een
kwaadaardige vorm, waarbij via het bloed en de lymfebanen uitzaaiingen van het gezwel (metastasen) in het lichaam worden verspreid.

Hoe wordt een feochromocytoom behandeld?

Wanneer het lukt de exacte plaats van de tumor vast te stellen, dan wordt deze operatief verwijderd. Afhankelijk van de plaats moet er soms een gecompliceerde borst- of buikoperatie worden uitgevoerd. Ongeveer 85 procent van alle feochromocytomen is echter gelokaliseerd in de bijnieren en naar verhouding goed te bereiken.

Wanneer er sprake is van de kwaadaardige vorm waarbij metastasen worden gevormd, moet er een chemotherapie worden ingesteld, of een behandeling met stoffen die radioactieve straling afgeven.

Wat kan men er zelf aan doen?

Het is niet mogelijk een feochromocytoom zelf te behandelen.

Wanneer moet men de huisarts raadplegen?

Symptomen van een feochromocytoom zijn innerlijke onrust, zweten gepaard gaande met aanvallen van hartjagen, hoofdpijn en een opvallend bleke verkleuring van het gezicht. Bovendien is de bloeddruk verhoogd. Met behulp van een bloeddrukmeter kan men dat ook zelf constateren. De diastolische waarde, dat is de onderste bloed-drukwaarde, is dan hoger dan normaal.

Andere tekenen kunnen zijn pijn in de buik en in de zij, bleke huidkleur en gewichtsverlies. In deze gevallen moet men een arts consulteren.

Wat doet de dokter?

Door het gericht vragen stellen, het meten van de bloeddruk in het kader van een lichamelijk onderzoek en eenvoudig laboratoriumonderzoek zal de arts de waarschijnlijkheidsdiagnose feochromocytoom stellen of een andere oorzaak van de klachten diagnostiseren.

Gespecialiseerd onderzoek vindt in het ziekenhuis
plaats. Alleen daar kan er ook een continue controle van de patiënt gegarandeerd worden, hetgeen van belang is voor het stellen van de diagnose. De urine wordt gedurende een etmaal verzameld (de zogenaamde 24-uurs-urine) en onderzocht op afbraakprodukten van adrenaline, noradrenaline en dopamine. Met behulp van echografisch onderzoek en computertomografie wordt bovendien het achterste gedeelte van de buikholte onderzocht.

In sommige gevallen dient er tevens röntgenonderzoek van de bloedvaten in de buik plaats te vinden. Ook kan het onder bepaalde omstandigheden nodig zijn om wat bloed uit de grote buikader af te nemen. Het aantal witte bloedlichaampjes in het bloed is vaak te hoog. Dikwijls is er tevens een verhoogde bloed-suiker spiegel.