Nieuwsgierigheid

‘Nu ben ik toch benieuwd naar wat oom Henk over zijn reis naar Indonesië zal vertellen’. ‘Nieuwsgierige toeschouwers verhinderden het reddingswerk’. Twee aspecten van dezelfde menselijke eigenschap. De mens is van nature nieuwsgierig.

Nieuwsgierigheid wordt zelfs een elementaire menselijke behoefte genoemd. Daarom dient men dit begrip in eerste instantie neutraal tegemoet te treden. Door nieuwsgierigheid kan een mens zijn drang tot weten en zijn hang naar afwisseling bevredigen. Kleuterleidsters, onderwijzers, leraren, journalisten en docenten bij het volwassenenonderwijs zouden, wanneer er geen nieuwsgierigheid zou bestaan, zonder werk zitten.

Wanneer is nieuwsgierigheid negatief?

Nieuwsgierigheid wordt lastig en moet negatief worden beoordeeld wanneer men geïnteresseerd is in zaken waar men niets mee te maken heeft, of wanneer deze belangstelling anderen hindert of zelfs benadeelt. Wie bij andere mensen in de kasten kijkt, doet afbreuk aan de privacy van deze mensen, en wie bij een verkeersongeval blijft staan of langzamer rijdt uit nieuwsgierigheid, hindert niet alleen het verkeer, maar ook de reddingswerkzaamheden. Dit soort van nieuwsgierigheid is nutteloos. Het voegt niets toe dat onszelf verder helpt of geestelijk verrijkt.

Grenzen en beperkingen van nieuwsgierigheid

Wanneer het waar is dat nieuwsgierigheid een elementaire behoefte is van de mens, dan moet men ook voor ogen houden dat deze behoefte evenals alle andere niet altijd en overal kan en mag worden bevredigd. Aan de ene kant zijn er grenzen wanneer de nieuwsgierigheid gevaarlijke consequenties kan hebben. Kinderen zal men hun nieuwsgierigheid bijvoorbeeld niet laten botvieren op een hete ovenplaat. En een stuk grond waar vermoedelijk granaten

of mijnen uit de oorlog liggen, zal men, ook al is men nog zo nieuwsgierig, niet snel betreden. Er zijn ook sociale beperkingen. Wanneer we iemand door onze nieuwsgierigheid zouden kunnen benadelen, dan moeten we de nieuwsgierigheid bedwingen. Zoals iedereen het recht heeft op zijn eigen privacy, zo moet ieder er ook voor zorgen het privé-leven van een ander te respecteren.

Hoe ontstaat nieuwsgierigheid?

Nieuwsgierigheid ontstaat in de eerste plaats uit verlangen naar informatie. Men kan nieuwsgierigheid echter ook uitlokken. Daar wordt in de reclame met veel succes gebruik van gemaakt. ‘Fantastische speciale aanbiedingen’, staat er bijvoorbeeld in de etalage te lezen. Daardoor worden we er nieuwsgierig naar wat er dan wel goedkoper is. Wanneer er had gestaan: Trui voor maar € 49,-’, dan hadden we alles wat we wilden weten al geweten. Er zou dan geen reden zijn om na te gaan wat de speciale aanbieding precies inhoudt.

Onvolledige informatie wekt de nieuwsgierigheid veel sterker op.

Hoe moet men nieuwsgierige mensen behandelen?

Ook mensen die zich in een waas van zwijgen hullen en helemaal niets van zichzelf prijsgeven, prikkelen de nieuwsgierigheid van hun medemensen. Het kan dan om een ‘masker’ gaan waar men veel succes mee heeft om de belangstelling te wekken. Bijvoorbeeld wanneer een man een vrouw leert kennen en haar slechts ‘brokjes informatie’ verschaft, in de hoop dat ze verder zal vragen. Deze manier om zichzelf te verbergen kan echter ook kwalijke gevolgen hebben in de vorm van geruchten en roddels die ontstaan als de nieuwsgierigheid niet bevredigd wordt.

Verstandig manoeuvreren

Door psychologen wordt wel een houding aanbevolen waarbij men goed moet kunnen manoeuvreren: niet te veel informatie achterhouden, maar zoveel vertellen, dat men de eigen privacy bewaart en de ander het gevoel geeft, dat men hem tot op zekere hoogte vertrouwt. Wanneer iemand te veel wil weten, kan men er met een gerust hart op wijzen dat men daarover niet wil praten.