Nierinsufficiëntie

nierinsufficiëntie is er in meerdere vormen. Hier bespreken we de acute nierinsufficiëntie en de Chronische nierinsufficiëntie.

Wat is acute nierinsufficiëntie?

De beide nieren van de mens liggen vlak onder het middenrif tegen de achterwand van de buikholte aan. Via de nierarteriën zijn zij direct verbonden met de grote buikslagader. Zij produceren dagelijks 1.500 milliliter urine, die via de urinewegen uitgescheiden wordt. Daarbij worden de volgende afvalstoffen uitgescheiden: ureum, het eindprodukt van de eiwitstofwisseling, urinezuur, het eindprodukt van de purinestofwisseling en creatinine, het afbraakprodukt van de stofwisseling in de spieren.

Verschillende factoren kunnen ertoe leiden dat de nieren nauwelijks of helemaal geen urine meer produceren. Deze stoornis treedt plotseling op en wordt acute nierinsufficiëntie genoemd.

Wat zijn de oorzaken van acute nierinsufficiëntie?

Bij een acute nierinsufficiëntie ligt de oorzaak meestal buiten de nieren.

De volgende factoren zijn als belangrijkste oorzaken te noemen:
Falen van de bloedsomloop als gevolg van een te lage bloeddruk. Dit kan door groot bloedverlies bij verwondingen veroorzaakt zijn, maar ook door algemeen vochtverlies na langdurig overgeven en ernstige diarree, bij uitgebreide brandwonden of bij een acute ontsteking van de alvleesklier. In ongeveer 80 procent van de gevallen zijn deze stoornissen voor de acute nierinsufficiëntie verantwoordelijk.

De overige gevallen zijn meestal door gifstoffen (toxinen) veroorzaakt, waarbij enerzijds stoffen van buiten (exogene toxinen), anderzijds stoffen die het lichaam zelf vormt (endogene toxinen) de boosdoener kunnen zijn.

Tot de exogene toxinen behoren chemicaliën zoals glycolverbindingen, bestrijdingsmiddelen, methanol, fosfor, zeep en zware metalen als arseen en lood. Verder komen ook bepaalde medicijnen in aanmerking zoals barbituraten en antibiotica. Endogene toxinen ontstaan bijvoorbeeld door de afbraak van spierweefsel bij letsel of spieraandoeningen en bij de afbraak van rode bloedlichaampjes. Ook bij koolmonoxydevergiftiging vormt het lichaam stoffen die tot acute nierinsufficiëntie kunnen leiden.

Hoe wordt acute nierinsufficiëntie behandeld?

De oorzaak van de acute nierinsufficiëntie moet behandeld of verwijderd worden. Het bloed moet gezuiverd worden (hemodialyse) om de afvalstoffen te verwijderen, aangezien het lichaam anders vergiftigd raakt.

Wat is een chronische nierinsufficiëntie?

Wanneer het prestatievermogen van de nieren langzaam vermindert, wordt dit door de betreffende patiënt vaak niet opgemerkt. Onopvallende symptomen bij het begin van een chronische nierinsufficiëntie kunnen bijvoorbeeld een toename van dorst, aandrang om te plassen of bleekheid zijn.

De symptomen die later optreden zijn ernstiger. Ademnood, zenuwbeschadiging en impotentie kunnen optreden, soms ook een levensgevaarlijk coma. Al deze symptomen ontstaan doordat de water en zouthuishouding van het lichaam uit balans is en omdat de concentratie ureum verhoogd is.

Wat is de oorzaak van chronische nierinsufficiëntie?

De nieren zijn complexe en gevoelige organen. Op grond daarvan zijn er vele oorzaken die aanleiding kunnen zijn tot chronische nierinsufficiëntie. Ongeveer de helft van alle gevallen van chronische nierinsufficiëntie ontstaat door een ontsteking van de zogenaamde glomeruli.

Deze microscopisch kleine, functionele eenheden in de nieren kunnen door de eigen lichaamsafweer worden aangetast. Daarom spreekt men ook wel van een auto-immuunziekte. Deze vorm van nierontsteking is een complicatie van roodvonk, die soms helaas optreedt. Tegenwoordig veel minder dan vroeger.

Op de tweede plaats komt de chronische nierinsufficiëntie ten gevolge van een urineweginfectie die zich naar de nieren heeft uitgebreid (bijv. een nierbekken-ontsteking, pyelonefritis). Nierstenen bevorderen het ontstaan van een pyelonefritis. Nierstenen kunnen ook door de stuwing van urine tot een nierbeschadiging leiden en een chronische nier-insufficiëntie veroorzaken.

Een grote groep mogelijke oorzaken zijn alle aandoeningen die met vaatbeschadigingen gepaard gaan, bijvoorbeeld diabetes mellitus. Daarnaast is er nog een reeks van zeldzame oorzaken bijvoorbeeld niercysten, waarbij de werking van het orgaan in aanzienlijke mate beperkt kan zijn.

Hoe wordt chronische nierinsufficiëntie behandeld?

In de eerste plaats moet de water en zouthuishouding van het lichaam weer in balans worden gebracht. Wanneer de ziekte nog niet ver is voortgeschreden, dan kan de nierfunctie met plastabletten weer worden hersteld.

In ernstige gevallen moet er een behandeling met hemodialyse worden ingesteld. Daarbij wordt het bloed in een apparaat gefiltreerd. Op die manier kan het overtollige ureum uit het bloed worden verwijderd. Wanneer het niet lukt de onderliggende ziekte met goed resultaat te behandelen, dan moet er twee tot drie keer per week gedialyseerd worden. Zo’n dialyse is de rest van het leven noodzakelijk. Ze kan alleen gestaakt worden wanneer er bij de patiënt met goed resultaat een donornier is geïmplanteerd.