Morfine

Morfine is een belangrijkste stof die uit opium kan worden bereid met als algemene scheikundige formule Ci7Hi9N03. De naam is afgeleid van Morpheus, de Griekse god der dromen.

Opium is vele eeuwen in de geneeskunde gebruikt als pijnstillend middel en waarschijnlijk reeds veel langer als roesverwekkend middel. Het belangrijkste deel van deze werkingen moet worden toegeschreven aan morfine. Deze stof wordt tot de zgn. ‘hard drugs’ gerekend. In de geneeskunde worden ruwe opiumpreparaten niet of nauwelijks meer gebruikt. Zij zijn vervangen door zuivere morfine en van morfine afgeleide halfsynthetische, dwz. gedeeltelijk kunstmatige stoffen.

Bij het gebruik van morfine en morfine achtige stoffen neemt de werkzaamheid geleidelijk af zodat steeds grotere hoeveelheden moeten worden toegediend. Door deze gewenning wordt het lichaam hiervan afhankelijk en ontstaat verslaving (morfinisme). De verslaving aan morfine is vooral in de Verenigde Staten en Europa een probleem geworden na het ter beschikking komen van zuivere preparaten die door middel van een injectie kunnen worden gegeven.

De karakteristieke verschijnselen van verslaving aan morfine zijn:

1.een overweldigende behoefte om het gebruik van het middel voort te zetten. Dit wordt geestelijke of psychische afhankelijkheid genoemd. Wellicht is de plezierige roes (euforie) die morfine bij een aantal mensen veroorzaakt mede de oorzaak van deze afhankelijkheid.

2.Een neiging om de dosis te verhogen, omdat de gewenste werking van een bepaalde dosis steeds minder wordt en korter gaat duren.

3.Een lichamelijke afhankelijkheid van de werking van morfine. Dit betekent dat het lichaam als het ware niet goed meer kan werken zonder aanwezigheid van het middel. Bij onthouding daarvan ontstaan dan ook onthoudings(abstinentie)verschijnselen, die zeer ernstig kunnen zijn en in alle gevallen zeer onaangenaam zijn voor de patiënt.

Naast de pijnstillende en verslavende werking heeft morfine nog een aantal andere eigenschappen: het veroorzaakt onder meer een verhoogde spanning van de spieren van het maag-darmkanaal en pupilvernauwing en onderdrukt de ademhaling.

Als onderdeel van de ontwenning wordt naast verschillende vormen van geestelijke behandeling (psychotherapie, groepstherapie) ook het vervangingsmiddel methadon gegeven. Men kan met deze kuur echter pas beginnen als voor de morfine geen noodzaak meer bestaat, dus als er geen pijn meer is.