Middelen tegen schimmels

Reeds eerder werd vermeld dat de huid en de slijmvliezen letterlijk vergeven zijn van micro-organismen; niet alleen bacteriën maar ook schimmels. Deze laatste komen in zeer veel verschillende vormen in de natuur voor. Sommige schimmels worden onder andere gebruikt bij de bereiding van voedsel (Franse kaas) en geneesmiddelen (penicilline). In normale omstandigheden merkt men niets van de aanwezigheid van schimmels op de huid en in het maagdarm kanaal. Maar onder bepaalde omstandigheden, zoals het gebruik van sommige geneesmiddelen (antibiotica en ‘de pil’), een slechte hygiëne, een vochtige huid (huidplooien, luiers) en onvoldoende behandelde suikerziekte, krijgen ze de kans om uit te groeien.

Men spreekt dan van een schimmelinfectie. Een andere mogelijkheid om een schimmelinfectie te krijgen is in het buitenland besmet te raken met een schimmel die in Nederland niet voorkomt. Meestal gaat het bij schimmelinfecties om infecties van de huid, (de haren en de nagels), het maagdarmkanaal en de vagina. Vaak is de schimmel Candida albicans de oorzaak. Soms echter komen schimmelinfecties voor in de longen, de hersenvliezen of op nog andere plaatsen in het lichaam. Deze laatste infecties (diepe mycosen genoemd) zijn zeer gevaarlijk en zijn vaak moeilijk te behandelen.

De schimmelinfecties van de huid (zoals zwemmerseczeem en ringworm) kunnen goed plaatselijk worden behandeld met desinfectiemiddelen zoals clioquinol en salicylzuur. Clioquinol wordt vaak in een zinkzalf of een zinkpasta gebruikt. De andere twee middelen worden tezamen in een zalf gebruikt: Whitfieldzalf.

Een andere mogelijkheid is een zalf, strooipoeder oftinctuur van undecyleenzuur (Decylon en Tineafax). Met deze middelen zijn de meeste oppervlakkige schimmelinfecties van de huid betrekkelijk eenvoudig te genezen.

Tegenwoordig zijn voor dit doel ook middelen beschikbaar die min of meer specifiek tegen schimmels werk-
zaam zijn: onder meer miconazol (Albistat, Daktarin en Gyno-Daktarin, clotrimazol (Canesten) en econazol
(Gyno-Pevaryl en Pevaryl). Deze middelen worden gebruikt als poeder, tinctuur, spraypoeder, zalf en ook als vaginaaltabletten tegen ‘witte vloed’. Zeer hardnekkige schimmelinfecties van de haren, de huid of de nagels kunnen worden behandeld met griseofulvine. Dit middel moet hiertoe enige weken tot maanden worden ingenomen. Het remt de groei van de schimmel, maar doodt deze niet. Het geïnfecteerde weefsel moet eerst geheel worden vervangen. Vet bevordert de opname in de bloedbaan. Het middel kan daarom het best tijdens de warme maaltijd of met volle melk worden ingenomen. De voornaamste bijwerkingen zijn maagdarmstoornissen en hoofdpijn.

Voor schimmel- en gistinfecties van het maagdarmkanaal kunnen worden gebruikt: nystatine of natamycine
(Pimafucin). Deze middelen worden niet of nauwelijks vanuit het maagdarmkanaal in de bloedbaan opgeno-
men. Ze zijn hierdoor enerzijds weinig giftig, maar anderzijds ook weinig werkzaam tegen schimmelinfecties in het lichaam. Sinds 1958 had men hiervoor alleen de beschikking over het tamelijk giftige amfotericine B (Fungizone). Dit – soms levenreddende – middel moet per injectie worden gegeven gedurende een aantal weken tot maanden. De belangrijkste bijwerkingen zijn nierbeschadiging, koorts en braken.

Amfotericine B wordt soms tezamen met flucytosine (Ancotil) gebruikt. Verder wordt amfotericine B ook ter
behandeling van uitwendige schimmelinfecties toegepast.