Glaucoom

Glaucoom vormt de voornaamste oorzaak van blindheid bij ouderen, vooral bij mensen van het negroïde ras. Glaucoom is een oogziekte die veroorzaakt wordt door een toename van de vloeistof in de oogkamers. De verversing van dit vocht vindt plaats via een weefselnetwerk. Als deze belangrijke vloeistof niet goed weg kan lopen, neemt de druk op de oogbol toe door het teveel aan vloeistof. Wordt dit niet behandeld dan zal de hoge druk schade veroorzaken aan de gevoeligde oorzenuw (nervus opticus) die de visuele boodschappen aan de hersenen moet doorseinen. Een dergelijke beschadiging kan leiden tot slechtziendheid of volledige blindheid.

Er bestaan veel glaucoomtypen. Het meest voorkomende glaucoom bij ouderen wordt chronisch primair glaucoom genoemd. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit type het directe gevolg is van het verouderingsproces. Maar veel mensen weten niet dat ze deze vorm van glaucoom hebben omdat deze aandoening geleidelijk en pijnloos ontstaat. Enkele symptomen van het chronisch primair glaucoom zijn:

– Terugkerende oog- en zichtproblemen.
– Ogen hebben moeite met schemerlicht (slecht zicht).
– Verlies van gezichtsvermogen aan de zijkanten.
– Mistig of wazig zien.
– Betrokkene ziet een ring van kleuren rondom lampen.

Helaas wordt in veel gevallen het glaucoom niet geconstateerd en wordt de persoon in kwestie blijvend blind. Als er eenmaal verlies aan gezichtsvermogen is opgetreden, kan er niets meer aan gedaan worden. Het is dan ook erg belangrijk dat vooral oudere mensen hun ogen regelmatig laten controleren.
Hoewel glaucoom gepaard gaat met een enorme druk op de oogbol, doet het geen pijn en zal iemand zelf vaak weinig merken van deze druk. Alleen de oogarts beschikt over de middelen en vaardigheid om deze sluipende oogziekte te ontdekken. Hiervoor wordt onderzoek gedaan naar:

– Medische voorgeschiedenis.
– Mate van oogdruk.
– Werking van vochtafvoersysteem
– Schade aan de oogzenuw.
– Gezichtsvermogen van beide ogen.

De mate waarin het glaucoom gevorderd is bepaalt welke behandeling de patiënt krijgt. Bij glaucoom in een vroeg stadium worden meestal oogdruppels en/of medicijnen voorgeschreven. Deze oogdruppels en/of pillen reguleren de vloeistofhuishouding in de oogkamers door de afvoer van vocht te bevorderen, of door de aanmaak te remmen.
Bij een vergevorderd glaucoom kunnen met behulp van een laserbehandeling de afvoerkanaaltjes worden geopend zodat de oogdruk vermindert. In heel ernstige gevallen wordt er chirurgisch een afvoeropening gemaakt.
Hoewel er allerlei behandelmethoden mogelijk zijn voor glaucoom, vormen regelmatige oogcontroles de beste methode om deze sluipende oogziekte tegen te gaan.

Glaucoom of groene staar is één van de belangrijkste oorzaken van blindheid. Bij ongeveer 3 procent van de mensen boven de veertig jaar komt glaucoom voor. Als glaucoom echter vroegtijdig ontdekt en behandeld wordt, hoeft deze aandoening niet te leiden tot blindheid, zelfs niet tot een groot verlies van het gezichtsvermogen. Glaucoom is niet een enkelvoudige aandoening, maar meer een groep van oogaandoeningen.

De groep aandoeningen heeft echter één gemeenschappelijk verschijnsel: een steeds verder voortschrijdende beschadiging van de oogzenuw door een verhoogde druk in de oogbol. De steeds verder gaande beschadiging van de oogzenuw leidt tot steeds meer blinde vlekken. Als de aandoening niet afdoende behandeld wordt, kan totale blindheid uiteindelijk het resultaat zijn.

Het woord glaucoom is afkomstig uit het Grieks. Het Griekse woord glauco betekent helder of sprankelend. Mogelijk werd het woord in de oudheid gebruikt om blindheid met een heldere pupil te onderscheiden van blindheid met een door grijze staar (cataract) veroorzaakte troebele pupil. Het begrip glaucoom wordt nu gebruikt om een verlies aan gezichtsvermogen door een verhoogde oogboldruk aan te geven.

De ruimte in het oog tussen de lens en het hoornvlies is gevuld met een waterachtige vloeistof die het kamervocht wordt genoemd. Deze vloeistof stroomt van achter het gekleurde deel van het oog (de iris of regenboogvlies) door de opening in het midden van het oog (de pupil) naar de ruimte tussen het regenboogvlies en het hoornvlies.

Het kamervocht wordt continu aangemaakt, dus het moet ook onafgebroken afgevoerd worden. De afvoer vindt plaats op het punt waar het hoornvlies en het regenboogvlies samenkomen. Dit punt in de voorste oogkamer wordt de kamerhoek genoemd. Het kamervocht wordt via de kanalen van Schlemm afgevoerd naar een complex van kleine aders dat buiten het oog ligt.

Als om een of andere reden het systeem in de kamerhoek niet goed functioneert, wordt de afvoer belemmerd en neemt de druk in de oogbol toe.

De verhoogde druk veroorzaakt een verhoging van de druk van een andere vloeistof in het oog: het glasvocht in het glasachtig lichaam achter de lens. Het glasvocht oefent weer druk uit op het netvlies. Door deze verhoogde druk worden de vezels van de oogzenuw langzaam maar zeker beschadigd. Uiteindelijk is het resultaat een geheel of gedeeltelijk verlies van het gezichtsvermogen.

De groep aandoeningen die met het begrip glaucoom worden aangeduid, kan in twee groepen worden onderverdeeld: de acute vorm en de chronische vorm. De chronische vorm komt het meest voor: ongeveer 95 procent van de mensen met glaucoom heeft de chronische vorm. De beide vormen worden in het volgende gedeelte uitvoerig besproken.

Behalve de twee genoemde groepen bestaan er ook nog enige zeldzame vormen van glaucoom, die niet in de twee hoofdgroepen onder te brengen zijn.

Chronisch glaucoom

Klachten en verschijnselen
Een geleidelijke uitval van de perifere gezichtsvelden.
Bij chronisch glaucoom duurt het, in tegenstelling tot de acute vorm, vaak jaren voordat het ontdekt wordt. Bij chronisch glaucoom is de afvoer via de kamerhoek niet geblokkeerd en daarom wordt het ook wel het open-kamerhoek glaucoom genoemd. De afvoer van het kamervocht uit de voorste oogkamer is echter in dit geval ook niet zoals het zou moeten zijn. Het gevolg is dat de oogboldruk geleidelijk, in de loop van maanden tot jaren, stijgt en het netvlies en de oogzenuw daardoor beschadigd worden.

De belemmerde afvoer lijkt veroorzaakt te worden door een verstoord opnamemechanisme van het kamervocht. Mensen die gevoelig zijn voor een chronisch glaucoom, kunnen een verhoogde oogboldruk krijgen door het gebruik van oogdruppels die corticosteroïden bevatten.

Diagnose

Bij chronisch glaucoom bestaan geen vroege voortekenen. Het centrale zien zal normaal blijven tot in de laatste fase van de aandoening. Geleidelijk gaat uw perifere blikveld verloren, zodat uiteindelijk soms slechts een klein deel van uw gezichtsveld over blijft.

De enige mogelijkheid om een chronisch glaucoom vroegtijdig te diagnostiseren is een regelmatig oogonderzoek nadat u de leeftijd van 40 jaar hebt bereikt. Sommige, maar niet alle, onderzoeken kan de huisarts uitvoeren.

Het eerste verschijnsel van chronisch glaucoom dat vastgesteld kan worden, is de verhoging van de oogboldruk. Tonometrie (oogdrukmeting) is een pijnloos en eenvoudig onderzoek, waardoor de arts de oogboldruk kan meten. Ook kan de arts een onderzoek doen met de ofthalmoscoop (oogspiegel). Dit is een instrument dat met de hand vastgehouden wordt, waarmee een duidelijk beeld van de binnenkant van uw oog kan worden verkregen en waarmee een beschadiging van de oogzenuw (één van de verschijnselen bij glaucoom) kan worden vastgesteld.

Het perifere blikveld kan ook onderzocht worden. De arts vraagt u om naar zijn ogen te blijven kijken, terwijl hij een hand van links naar rechts en van boven naar beneden beweegt, waarbij u moet aangeven wanneer u de hand in uw blikveld ziet verschijnen. Op deze wijze kan een uitval in uw perifere blikveld worden vastgesteld. Een verfijnder onderzoek wordt tegenwoordig met behulp van computers gedaan. Dit onderzoek kan al een beschadiging van uw oogzenuw aantonen lang voordat u zich bewust wordt van enige uitval in uw perifere blikveld.

Dit onderzoek wordt niet routinematig gedaan. Als uw arts glaucoom of een andere aandoening van het oog of de hersenen vermoedt, zal hij dit laten uitvoeren.

Hoe ernstig is chronisch glaucoom?

Chronisch glaucoom is een belangrijke oorzaak van blindheid. Omdat het enige verschijnsel een geleidelijke verkleining van uw blikveld is, kan het jaren duren voordat het ontdekt wordt.

Een vroegtijdige ontdekking door regelmatige oogonderzoeken kan blindheid voorkomen.

Risicofactoren voor Chronisch Glaucoom:

Bij veel mensen wordt chronische glaucoom (groene staar) ontdekt. Dit hoeft niet direct het gevolg te zijn van klachten of van verschijnselen die zich voordoen, maar kan ook worden geconstateerd naar aanleiding van een verhoogde oogdruk. Alvorens een oogarts of een opticien overgaat tot het bepalen van de sterkte van een (nieuwe) bril zal hij in de meeste gevallen een oogdrukmeting uitvoeren.

De Klachten en verschijnselen zijn doorgaans weinig opvallend totdat er uitgesproken en blijvende beschadigingen zijn opgetreden.

Daarom is het vooral belangrijk om op de hoogte te zijn van de risicofactoren voor het ontstaan van chronisch glaucoom. Voorkomen van glaucoom kan, helemaal genezen niet.

Leeftijd

Na het veertigste jaar neemt de kans op het ontstaan van glaucoom toe. De aandoening komt in zeldzame gevallen voor bij jonge kinderen en bij jeugdige volwassenen.

Voorkomen binnen de familie

Glaucoom komt in bepaalde families vaker voor. Ongeveer 20 procent van de mensen met glaucoom heeft familieleden met hetzelfde probleem.

Suikerziekte

Als u aan suikerziekte lijdt, hebt u driemaal zoveel kans op het ontstaan van glaucoom, dan mensen die geen suikerziekte hebben.

Verziendheid en bijziendheid

Bij mensen die verziend zijn (dus een sterke min-bril dragen) of die bijziend zijn (dus een sterke plus-bril dragen) is een hoger risico op glaucoom aangetoond. Als één of meerdere van deze risicofactoren op u van toepassing zijn, is het belangrijk dat u en uw arts alert zijn op de eerste verschijnselen van glaucoom.

De behandeling neemt de gevolgen van de schade niet weg, maar voorkomt slechts verdere achteruitgang van het gezichtsvermogen. Hoe eerder u een preventief onderzoek laat verrichten, hoe minder de gevolgen zullen zijn.