Pokken

Pokken is een heftige besmettelijke ziekte. Het was een ziekte met een hoog sterftecijfer. Tegenwoordig zijn pokken officieel uitgeroeid en zijn vaccinaties tegen het virus niet meer nodig. 

Wat zijn pokken?

Pokken, ook wel Variola genoemd, is een heftige besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een virus. Het virus kan alleen door mensen aan elkaar doorgegeven worden en verspreidt zichzelf door middel van vochtdruppeltjes, zoals via speeksel en snot. 

Er zijn twee verschillende varianten van het pokkenvirus: variola minor and variola major.

Variola minor

Variola minor is een milde versie van het pokkenvirus. Mensen met deze variant hebben minder hoge koorts en ervaren mildere symptomen. 

Variola major

Variola major is de meest voorkomende variant van het pokkenvirus. Wanneer je hier niet voor gevaccineerd was, was de kans op sterfte groot. Binnen de Variola major variant zijn er nog drie verschillende versies. 

1. Het gemodificeerde type, dat ontstond wanneer je al reeds was ingeënt tegen de ziekte. De symptomen hiervan waren erg mild en patiënten hadden weinig last van de pokken zelf.  Deze variant werd nog wel eens verward met de waterpokken. Hoewel deze verwarring niet schadelijk was voor de patiënt zelf, kon de misinformatie wel schadelijk zijn voor diens omgeving als er nog ongevaccineerde mensen aanwezig waren.
2. Het platte type welke erg schadelijk was. Vooral kinderen hadden last van dit type. Hierbij bleven de pokken zacht en leken zij plat. Veel patiënten ontwikkelden toxemie, een vergiftiging van het bloed.
3. Het hemorragisch type waarbij er inwendige bloedingen ontstonden. De huid en pokken kleurden hierdoor donkerpaars of zwart, waardoor de naam “zwarte pokken” ontstond. Gedurende de ziekte, kregen steeds meer organen last van bloedingen waarna de patiënt uiteindelijk stierf. De mortaliteit van deze variant was 100%.

De incubatietijd van het pokkenvirus ligt tussen de 12 en 14 dagen. In de eerste week van de ziekte was de besmettingsgraad het hoogst. Vanaf het ontstaan van koorts, was ook contact met anderen erg besmettelijk. 

Symptomen van pokken

Beide soorten Variola hebben soortgelijke symptomen. Bij de Variola major variant uiten deze zich echter op een heftige manier. Op de blaasjes na, komen veel symptomen overeen met de gewone griep die we kennen.

• Koorts
• Vermoeidheid
• Blaasjes op de huid
• Hoofdpijn
• Buikpijn
• Braken
• Delirium (verwardheid)
• Last van de longen

De behandeling van pokken

In 1796 werd het eerste vaccin tegen pokken ontwikkeld, nadat arts Edward Jenner ontdekte dat de melkmeisjes die de koepokken hadden gehad, niet besmet waren gemaakt met het pokkenvirus. Hij testte zijn hypothese door de zoon van een melkmeisje, James Phipps, te injecteren met het vocht uit een koepok. Later stelde hij de jongen bloot aan het pokkenvirus, maar de jongen werd niet ziek. 

Voordat de term “vaccinatie” ontstond, noemde Jenner het middel “vaccinia virus”. Tegenwoordig gebruiken wij deze term nog steeds. 

Om te voorkomen dat baby’s op latere leeftijd pokken ontwikkelden, werden zij al vroeg na de geboorte ingeënt. Het pokkenvaccin was verplicht in Nederland tot aan 1974, waarna het niet meer onderdeel uitmaakte van de standaard vaccinaties. Mensen in het leger kregen toentertijd nog wel het vaccin.

Wat is het gevaar van pokken tegenwoordig? 

In Nederland komt sinds 1954 geen pokken variant meer voor, waardoor de kans op het oplopen van pokken vrijwel volledig kan worden uitgesloten. 

Op dit moment wordt het virus op twee plekken in de wereld bewaard. Dit gebeurt zowel in de Verenigde Staten in de “Centers for Disease Control and Prevention” als in het Russische staats centrum voor onderzoek op Virologie en Technologie. 

In 1980 is de wereld officieel pokkenvrij verklaard. Tot op heden is dit één van de grootste prestaties van de gezondheidssector.