Rugklachten

Bijna iedereen heeft wel eens last van rugklachten en heel veel mensen gaan daarmee naar de dokter. Gelukkig kunt u zelf veel doen om rugklachten te voorkomen, vooral als u iets meer over de rug weet.

De rug ondersteunt het lichaam. In de rug bevindt zich de wervelkolom en daarin lopen zenuwen die de signalen tussen de hersenen en de rest van uw lichaam doorgeven. De wervelkolom dient ook als aanhechting van de spieren en pezen van de rug.

Een stukje anatomie
De wervelkolom bestaat uit een groot aantal botten. Als u van opzij naar een gezonde ruggengraat kijkt, ziet u dat deze S-vormig is gebogen.

Wervels: De wervelkolom bestaat uit wervels die bijeen worden gehouden door twee bindweefselbanden. Bij volwassenen zijn er zeven nekwervels, twaalf rugwervels en vijf lendenwervels. De lendenwervels zijn het grootst, doordat ze het meeste lichaamsgewicht dragen. Onder de lendenwervels bevindt zich het heiligbeen, dat uit vijf met elkaar vergroeide wervels bestaat. De laatste drie wervels zijn ook met elkaar vergroeid en deze vormen het staartbeen.

Ruggenmerg: Het ruggenmerg maakt deel uit van het centraal zenuwstelsel en loopt vanuit de schedel tot onderin de rug. Tussen iedere twee wervels ontspringen twee zenuwen, de ruggenmergszenuwen. In het bovenste lendendeel van de rug, waar het ruggenmerg eindigt, loopt een bundel zenuwen (de cauda equina of paardenstaart) door het ruggenmergskanaal naar beneden. De ruggenmergszenuwen komen uit openingen (foramina) aan beide zijden van de wervels; één gaat naar rechts en één naar links. Er zijn in totaal 31 paar van zulke zenuwen in de rug en nek.

Tussenwervelschijven: Tussen de wervels en vlakbij de foramina liggen de tussenwervelschijven. Deze ‘schokdempers’ zorgen ervoor dat de wervels niet op elkaar stoten als we lopen, rennen of springen. Een tussenwervelschijf bestaat uit een ring van stevig bindweefsel die om een geleiachtige massa heen zit. Door beschadiging van de ring kan dat binnenste gaan uitpuilen, met een hernia als gevolg. Hierbij wordt druk uitgeoefend op de ruggenmergszenuwen of het omringende weefsel. Deze druk veroorzaakt pijn.

Spieren: Spieren zijn elastische banden in de rug, die de wervelkolom (ruggengraat) steun geven. Ze kunnen zich samentrekken en ontspannen, waardoor u kunt staan, draaien, buigen en strekken. De spieren zijn door pezen met de botten verbonden. De spieren van de romp ondersteunen en beschermen de ruggengraat.

Met het klimmen der jaren wordt uw rug minder buigzaam. De tussenwervelschijven raken versleten en de ruimte tussen de wervels wordt kleiner. Dit hoort bij het ouder worden, maar hoeft geen pijn te veroorzaken. Wervels vormen soms botuitsteeksels, die pijnlijk kunnen zijn. Als het kraakbeen tussen gewrichten versleten raakt, schuren de botten tegen elkaar en ontstaat een pijnlijke artrose. Door de ingewikkelde bouw en werking van de rug is het vaak moeilijk om de oorzaak van rugpijn te achterhalen.

Vaak voorkomende rugklachten

De onderrug draagt het grootste deel van het lichaamsgewicht. Bij mensen tussen de twintig en vijftig jaar oud is dit de plek waar rugpijn meestal optreedt. Verrekkingen kunnen in ieder deel van de rug en nek optreden. De meest voorkomende oorzaken van rugpijn zijn verrekte spieren of banden. De oorzaken kunnen zijn:

• Verkeerd tillen.
• Heftige bewegingen die veel kracht kosten, ongelukken, sportblessures of vallen.
• Te geringe sterkte van de rug- en buikspieren.
• Overgewicht, met name rond het middel.
• Verkeerde slaaphouding, vooral als u op uw buik slaapt.
• Een kussen dat uw nek in een verkeerde houding dwingt.
• Te lang in dezelfde houding zitten; verkeerde zit- of sta-houding.
• De telefoon vastklemmen tussen hoofd en schouder.
• Te lang voorovergebogen staan.
• Dagelijkse stress en spanningen.
• Gewichtstoename tijdens een zwangerschap.

Pijn is niet nodig

Als u een spier hebt overbelast, kan het zijn dat u dat meteen voelt, maar het kan ook enkele uren duren. Uw lichaam zegt u rustig aan te doen om verdere blessures te voorkomen. Een overbelaste spier kan verstijven en samenkrampen (‘spierknopen’). Een dergelijke spierkramp kan 48 tot 72 uur duren, gevolgd door dagen of weken waarin de pijn minder erg is. Door overmatig gebruik van de overbelaste spier in de drie tot zes weken na het ontstaan van de blessure, kan de pijn terugkeren. De meeste rugpijn is echter binnen zes weken over.

Als u ouder wordt, wordt de spierspanning minder en uw rug kwetsbaarder. De beste manier om rugklachten te voorkomen, is uw spieren soepel en sterk te houden, met name die van de buik. Als u elke dag 10 tot 15 minuten lichte rek- en krachtoefeningen doet, kan dat veel problemen voorkomen.

Wat kunt u er zelf aan doen?

Het herstel gaat het snelst als u in een rustig tempo met uw normale activiteiten doorgaat, maar de beweging die de pijn heeft veroorzaakt niet meer maakt. Blijf niet te lang in bed, want dat kan de klachten verergeren en de spieren verzwakken. Rust roest!

Met een goede verzorging van de overbelaste spieren moet u de eerste twee weken gestage vooruitgang boeken. In de meeste gevallen is de rugpijn binnen zes weken al een stuk minder. Bij uitgerekte banden of ernstige spierverrekkingen kan het herstel wel twaalf weken kosten. Als u eenmaal een keer rugpijn hebt gehad, is de kans op nieuwe rugklachten groter dan normaal.

Neem de volgende maatregelen:

• Verlicht de eerste pijn met ijspakkingen. Wikkel een plastic zakje vol ijsklontjes of een pak diepvriesgroente in een theedoek. Houd dit vier maal per dag 15 minuten op de pijnlijke plek. Laat het ijs nooit direct met de huid in aanraking komen, want dit kan bevriezing veroorzaken.

• U ligt waarschijnlijk het prettigst op de rug en met opgetrokken benen. Neem genoeg rust, maar blijf niet langdurig in bed liggen; langer dan een dag of twee kan de genezing vertragen. Rustige bewegingen houden uw spieren soepel. Vermijd de activiteit die de oorzaak van de klachten is. Doe ook niets waarbij u zwaar moet tillen, duwen of trekken of herhaald buigen en draaien.

• Na 48 uur kunt u warmte toepassen om pijnlijke of verkrampte spieren te ontspannen. Neem een warm bad of gebruik warme kompressen, een warmtekussen of een infraroodlamp. Pas daarbij op voor verbranding. Als u merkt dat het toepassen van koude meer verlichting brengt dan warmte, kunt u daar beter mee doorgaan, of warmte en koude combineren.

• Begin geleidelijk met rekoefeningen. Vermijd rukkende en abrupte bewegingen en doe geen dingen die pijn veroorzaken of belastend zijn.

• Gebruik eventueel vrij verkrijgbare pijnstillende medicijnen.

• Massage kan ook helpen, vooral bij verkrampte spieren. Zorg ervoor dat hierbij geen druk op de wervelkolom wordt uitgeoefend.

• Als u een groot deel van de dag moet zitten of staan, kunt u tijdelijk een steungordel of een korset dragen. Indien deze op de juiste manier worden gebruikt, kunnen deze de pijn verlichten en warmte en steun geven. Wanneer u deze hulpmiddelen echter langdurig draagt in plaats van uw spieren te gebruiken, kan dit tot verzwakking van de spieren leiden.

• Niet alleen in de thuiszorgwinkel, maar ook online zijn vele verschillende soorten hulpmiddelen zoals rugbraces te koop. Zo heeft u keuze uit een groot assortiment.