Cholesterol verlagen

In Nederland en België overlijden jaarlijks ongeveer 50.000 mensen aan een hart- en vaatziekte. Veel van die sterfgevallen zijn te wijten aan vernauwde of verstopte slagaders. In 90 procent is er sprake van atherosclerose (aderverkalking). Cholesterol speelt een grote rol bij deze aandoening, die voor een groot deel voorkomen kan worden. Atherosclerose is een sluipend, pijnloos proces waarbij cholesterolbevattende vetafzettingen zich op en in de wand van de slagaders ophopen. Deze ophopingen worden plaques genoemd. Hoe groter een plaque wordt, des te nauwer wordt de slagader. Er kan dan minder bloed doorheen stromen.

Wat is cholesterol?

In alle cellen van uw lichaam zit cholesterol, en dat hebben ze ook nodig. De kans op een vaatziekte stijgt echter aanzienlijk als u te veel van deze wasachtige, vettige stof in uw bloed hebt. Afvallen, een vetarm dieet en verandering van levenswijze kunnen helpen om uw cholesterolgehalte te verlagen. Soms is dat echter niet voldoende. Uw cholesterolgehalte kan nog steeds zo hoog zijn dat u een grotere kans op een hartaanval of beroerte hebt. Gelukkig zijn er krachtige medicijnen die uw cholesterolgehalte kunnen verlagen, en daarmee ook het risico voor uw gezondheid.

Waarom u cholesterol nodig hebt

Cholesterol is één van de vetten (lipiden) in uw bloed. Er wordt vaak over gesproken alsof het een vergif zou zijn, maar u kunt niet zonder. Cholesterol is van wezenlijk belang voor de celmembranen, de isolatie van de zenuwen en de productie van bepaalde hormonen. Het speelt ook een rol bij de spijsvertering. De lever maakt ongeveer 80 procent van het cholesterol in uw lichaam aan. De rest krijgt u binnen door het eten van dierlijke producten.

Net als de voedingsstoffen uit verteerd voedsel wordt cholesterol door de bloedsomloop door het lichaam vervoerd. Om dit mogelijk te maken, wordt het cholesterol in een eiwit verpakt. Dit pakje cholesterol-eiwit wordt lipoproteïne genoemd. Er zijn twee soorten lipoproteïne. Lage dichtheid lipoproteïne (LDL) wordt vaak het ‘slechte’ cholesterol genoemd. In de loop der tijd kan het samen met andere stoffen plaques in de bloedvaten vormen. De bloedvaten kunnen daardoor verstopt raken, met een hartinfarct of beroerte als gevolg. Hoge dichtheid lipoproteïne (HDL) wordt het ‘goede’ cholesterol genoemd. Het helpt bij het verwijderen van cholesterol uit de bloedvaten.

cholesterol

Medicijnen

Als u ondanks dieetmaatregelen en lichaamsbeweging nog steeds te veel slechte of te weinig goed cholesterol in uw bloed hebt, kan uw arts overwegen om medicijnen voor te schrijven. Hij zal de verhouding tussen het slechte en het goede cholesterol bepalen (de zogenaamde TC/HDL-ratio) en bepalen of u andere risicofactoren hebt. Uw arts kan vooral aanleiding zien om medicijnen voor te schrijven als u nog andere risicofactoren hebt, als u al een hartziekte hebt, als uw cholesterolgehalte heel erg hoog is, of als een hoog cholesterolgehalte in uw familie voorkomt. Met medicijnen kan de hoeveelheid cholesterol of triglyceriden (een andere groep vetten in het bloed) worden verminderd.

Doordat medicijnen het LDL-cholesterol en andere bloedvetten verminderen, kan de opbouw van plaques worden voorkomen en zelfs worden verminderd. Binnen een paar maanden na het begin van het medicijngebruik kunnen de plaques in de bloedvaten al gestabiliseerd zijn. Hierdoor is er minder kans dat ze losraken en een verstopping of bloed-stolsel veroorzaken.

Er zijn verschillende soorten medicijnen beschikbaar, waaronder:
• Harsen: Colestyramine en colestipol worden al vele jaren gebruikt. Ze binden de galzuren in het spijsverteringsstelsel. Galzuren worden in de lever gemaakt en zijn nodig om voedsel te verteren. Door de galzuren te binden, wordt de lever aangezet om meer galzuren te maken. Omdat hier cholesterol voor wordt gebruikt, komt er minder cholesterol in de bloedsomloop terecht.
• Triglyceridenverlagende medicijnen: Gemfibrozil en grote doses nicotinezuur (vitamine B3) kunnen de aanmaak van triglyceriden verminderen en triglyceriden uit de bloedsomloop verwijderen.
• Statines: Deze medicijnen werden aan het eind van de jaren tachtig geïntroduceerd en zijn snel bezig de meest voorgeschreven medicijnen voor het verlagen van cholesterol te worden. Bekende medicijnen uit de zogenaamde statinesgroep zijn onder andere fluvastatine, lovastatine, simvastatine, pravastatine en atorvastatine.

Statines worden als capsules of tabletten ingenomen. Ze blokkeren de stoffen die de lever nodig heeft om cholesterol aan te maken. Het cholesterol in de levercellen neemt daardoor af. Om dat aan te vullen wordt cholesterol uit de bloedsomloop weggehaald. Afhankelijk van de dosering kunnen statines uw LDL-cholesterol met wel 40 procent verlagen. Dit is meestal voldoende om het LDL-gehalte binnen de aanbevolen grenzen te brengen. Statines kunnen ook helpen om cholesterol weer uit plaques op te nemen, waardoor de bloedvaten weer langzaam ‘ontstopt’ worden.

Statines zijn de enige lipideverlagende medicijnen waarvan bewezen is dat ze de kans op overlijden door een hart- of vaatziekte verkleinen. Statines verminderen, net als nicotinezuur (vitamine B3), de kans op een tweede hartaanval.

Hebt u medicijnen nodig?

Als u een hart- of vaatziekte hebt of ook nog hoge bloeddruk en uw cholesterolgehalte hoger is dan 8,0 mmol/l (290 mg/100ml), zal uw arts waarschijnlijk direct medicijnen en verandering van leefstijl voorschrijven. Die beslissing is echter niet zo eenvoudig als u wel een hoog cholesterolgehalte hebt, maar geen hart- of vaatziekte of andere risicofactoren. De huisarts zal eerst de verhouding totaal cholesterol en HDL-cholesterol bepalen. Hij zal u in beginsel lichaamsbeweging, een vetarm dieet en andere veranderingen aanraden. Als dit niet werkt, is behandeling met medicijnen een mogelijkheid, vooral als u nog andere risicofactoren hebt voor een hart- of vaatziekte. In België wordt het cholesterolgehalte uitgedrukt in mg/100ml (5,5 mmol/l is 200 mg/100ml).

Als veranderingen in uw leefstijl niet helpen en u een cholesterolgehalte van meer dan 8,0 mmol/l hebt, maar nog geen hart- of vaatziekte, kan uw arts medicijnen voorschrijven. Als u nog andere risicofactoren hebt, kan een waarde van bijvoorbeeld 7,0 mmol/l al een aanleiding zijn om medicijnen voor te schrijven.

Hoe ontstaat een hoog cholesterolgehalte?

Uw erfelijke eigenschappen (vastgelegd in uw genen) en uw manier van leven beïnvloeden de hoeveelheid en de samenstelling van uw cholesterol. Uw lever kan bijvoorbeeld te veel slecht (LDL-) cholesterol maken of dat niet voldoende uit uw bloed verwijderen. Of misschien maakt uw lever te weinig goed (HDL-)cholesterol aan. Roken, vet eten en weinig lichaamsbeweging kunnen het LDL-cholesterol verhogen, het HDL-cholesterol verlagen en de gehalten van andere bloedvetten in het bloed beïnvloeden. Als u wilt weten hoeveel cholesterol u hebt en hoe dat is samengesteld, kunt u uw dokter vragen een cholesteroltest te doen. Hij zal dit alleen doen als er een goede reden voor is, bijvoorbeeld bij hoge bloeddruk of een adervernauwing of als er vaak hart- en vaatziekten in uw familie (ouders, broers of zussen) voorkomen.

Weeg de mogelijkheden tegen elkaar af

Welk lipideverlagend medicijn uw arts voorschrijft, hangt van veel factoren af. Bijvoorbeeld hoe de verhouding van het ‘goede’ tot het ‘slechte’ cholesterol is en of het gehalte aan andere bloedvetten in uw bloed hoog is. Ook uw leeftijd kan meespelen. Soms wordt een combinatie van medicijnen voorgeschreven. De werkzaamheid van lipideverlagende medicijnen varieert per persoon. Er is niet één bepaald medicijn dat bij iedereen het beste werkt. Het is ook niet nodig om op het nieuwste middel over te stappen als uw huidige medicijnen goed werken.

Een lange-termijnprogramma

De beslissing een lipideverlagend medicijn te nemen, is een serieuze zaak. Als u er eenmaal aan begint, zult u het waarschijnlijk de rest van uw leven moeten blijven gebruiken. Dat kan veel geld kosten. In het begin moet u uw lever een aantal keer laten controleren. In zeldzame gevallen kunnen deze medicijnen namelijk de lever beschadigen. Ze worden daarom niet aangeraden als u al een leveraandoening hebt. Andere bijwerkingen van lipideverlagende medicijnen zijn meestal niet ernstig, maar ze kunnen hinderlijk genoeg zijn om u van het medicijngebruik af te doen zien. Statines kunnen bijvoorbeeld spierpijn veroorzaken als ze worden gebruikt in combinatie met andere medicijnen, zoals met gemfibrozil, medicijnen tegen schimmel of het antibioticum erytromycine. Dit komt echter zelden voor.

De harsen kunnen verstoppingsklachten en winderigheid veroorzaken en de werkzaamheid van andere medicijnen verminderen. Vitamine B3 (ook wel niacine of nicotinezuur genoemd) kan soms opvliegers veroorzaken, uw bloedsuikerspiegel doen stijgen, een maagzweer verergeren of een aanval van jicht opwekken. Gemfibrozil kan galstenen veroorzaken. De lipideverlagende medicijnen worden nog maar twintig jaar gebruikt. Daardoor is het nog niet duidelijk wat de gevolgen kunnen zijn als ze levenslang worden ingenomen. Net zoals met ieder ander medicijn moet u de voordelen zorgvuldig tegen de nadelen afwegen. Als u een hart- of vaatziekte of een verhoogde kans daarop hebt, is een lipidenverlagend medicijn voor u een van de belangrijkste mogelijkheden.

Cholesterolwaarden in het bloed

De onderstaande waarden zijn weergegeven in mmol/l (bovenste) en in mg/dl (onderste).

Test Gewenst Grenswaarden Ongewenst
Totaal cholesterol Lager dan 5,0 5,0 – 6,0 Hoger dan 6,0
Lager dan 200 200 – 239 Hoger dan 240
LDL-cholesterol Lager dan 3,3 3,3 – 4,0 Hoger dan 4,0
Lager dan 130 130-159 Hoger dan 160
HDL-cholesterol Hoger dan 1,2 0,9 – 1,2 Lager dan 0,9
Hoger dan 45 35 -45 Lager dan 35
Triglyceriden Lager dan 2,2 2,2 – 4,5 Hoger dan 4,5
Lager dan 85 85 – 1 74 Hoger dan 175

De genoemde waarden gelden voor mensen die geen hart- of vaatziekte hebben. Als u wel een hart- of vaatziekte hebt, zal uw arts misschien andere richtlijnen voor u hanteren.


Relevante artikelen

Nog geen reacties geplaatst, wees de eerste.



Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

MEDISCH VOORBEHOUD

De informatie op Menselijk Lichaam is géén medisch advies. Neem bij twijfel over gezondheid, behandeling of medicijnen altijd contact op met een arts, specialist of apotheker.

Meer informatie

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Met het laatste nieuws en gezonde tips